Het Gilgamesj-epos en het bijbelse vloedverhaal

Door Paul Kevers en Elke Verbeke in EZRA Bijbels tijdschrift 14: juni 2012

In 2011 verscheen het 26ste en laatste deel van de Chicago Assyrian Dictionary, waaraan in 1921 werd begonnen. Na 90 jaar werk is het compleetste woordenboek van het Akkadisch voltooid. Het Akkadisch is een Semitische taal, net als het Hebreeuws en het Arabisch. Het werd geschreven in spijkerschrift en is vooral bekend van de honderdduizenden kleitabletten die sinds het begin van de 19de eeuw zijn opgegraven. Het Akkadisch ontstond in het derde millennium voor Christus in Mesopotamië (het huidige Irak en omstreken) en is vernoemd naar Akkad, de hoofdstad van het rijk van koning Sargon de Grote (ca. 2300 v. Chr.). De taal ontwikkelde zich in verschillende dialecten, het (zuidelijke) Babylonisch en het (noordelijke) Assyrisch, groeide in het tweede millennium voor Christus uit tot de lingua franca van het Oude Nabije Oosten en bleef in gebruik tot het begin van onze jaartelling. Het bronnenmateriaal is immens, van brieven tot wetenschappelijk werken, literatuur en wetteksten. De bekendste voorbeelden zijn het wetboek van koning Hammurabi van Babylon (ca 1750 v. Chr.), gebeiteld op een stenen zuil die thans in het Parijse Louvre wordt bewaard, de Oud-Babylonische scheppingsmythe Emma elisj en het Gilgamesj-epos. In dit artikel schrijft Paul Kevers over het spijkerschrift en over het Gilgamesj-epos, en Elke Verbeke vergelijkt het vloedverhaal in het Gilgamesj-epos met het bijbelse zondvloedverhaal.

[..]

Er zijn een aantal parallellen tussen het Gilgamesj-epos en het Oude Testament. Zo doet Gilgamesj’ zoektocht naar onsterfelijkheid en het ‘levenskruid’ denken aan de ‘boom des levens’ in het paradijsverhaal (Gen 2-3). Bovendien speelt de slang een rol in beide verhalen. Maar er zijn ook verschilpunten. In het Gilgamesj-epos is er geen sprake van een verbod om het levenskruid te eten zoals in Genesis. Dat Gilgamesj het levenskrui verspeelt, is geen straf voor schuld, maar eerder het noodlot of brute pech. De meest opvallende parallel is echter het zondvloedverhaal, waarbij Utnapisjtim uit het Gilgamesj-eops overeenkomst met de bijbelse Noach.

De volledige versie van dit artikel kan u terugvinden in EZRA Bijbels tijdschrift 14: juni 2012, verkrijgbaar voor €5, incl. verzending, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra14′.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.