Het boek Prediker in de bibliotheek van de Bijbel

Door Hans Debel in EZRA Bijbels tijdschrift 3: september 2009

Geselecteerde fragmenten

Wie even de tijd neemt om te grasduinen in het boek Prediker, fronst wellicht de wenkbrauwen bij het aantreffen van een dergelijke tekst onder de als door God geïnspireerd erkende geschriften. Het boek wordt immers gekenmerkt door een erg sombere en zelfs pessimistische ondertoon. Tegelijk lijkt het echter een ongebreidelde genotzucht voor te staan en zich ver van God te houden, ‘want God is in de hemel en jij bent op aarde’ (Pr 5,1). Dit alles heeft geleid dat het boek in strijd is met zichzelf. In de joodse traditie richt de paragraaf uit de Talmoed zich daarom uitdrukkelijk tot koning Salomo, de vermeende auteur van het boek Prediker: ‘Salomo, waar is je wijsheid, waar is je verstand? Niet alleen spreken je woorden de woorden van je vader David tegen, maar ze spreken ook elkaar tegen!’ (Shabbat 30a)

[..]

De auteur van het boek Prediker toont zich echter uitermate sceptisch ten aanzien van dergelijke speculaties over wat er na de dood met de mens zal gebeuren. Naar zijn mening kan een mens zich beter richten op een kwalitatief en waardevol leven in het heden dan zich te verliezen in bezorgdheid en angst over de toekomst. Aldus trekt hij alleen de overtuiging in twijfel dat God de wijze in staat stelt om de dood te overwinnen, maar ook de traditionele vergeldingsleer, die beide gepasseerd zijn om een samenhang tussen wat de mens doet en hoe het hem vergaat.

[..]

In deze en andere passages keert met de regelmaat van de klok het begrip ‘ijdel’ terug, dat in de gevleugelde openingswoorden ‘ijdelheid der ijdelheden’ – in het Latijn vanitas vanitatum – grote bekendheid heeft verworven. In de kunst wordt het begrip vaak uitgebeeld door middel van een schedel of een lijk, waarmee de kunstenaar net als de auteur van het boek Prediker de eindigheid van het menselijk leven beklemtoont.

De volledige versie van dit artikel kan u terugvinden in EZRA Bijbels tijdschrift 3: september 2009. Dit nummer van Ezra – Bijbels tijdschrift is echter niet meer verkrijgbaar. Recentere nummers van ons tijdschrift kan u terugvinden elders op deze website.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.