God is mijn herder. De metaforische kracht van Psalm 23 vroeger en nu

Door Bénédicte Lemmelijn, Valérie Kabergs & Marieke Dhont in EZRA Bijbels tijdschrift 18: juni 2013

Geselecteerde fragmenten

Psalm 23 is wellicht een van de meest bekende psalmen. Inhoudelijk vertolkt dit bijbelse gedicht voor en boven alles een intens Godsvertrouwen. De literaire kracht van Psalm 23 berust in feite op een metafoor die het beeld van de herder en zijn kudde gebruikt om JHWH’s relatie tot mensen te beschrijven. Het gaat evenwel niet om een probleemloze, idyllische situatie die vroom en naïef over God als bron van geborgenheid spreekt. Veeleer ademt de psalm juist vertrouwen uit in een situatie die getekend is door spanning, angst ten aanzien van de vijand, angst voor de duisternis, gevaar op verkeerde wegen. Net in die heikele situatie wil de psalm bemoedigen en troosten door te zeggen dat ook daar JHWH niet afwezig, maar juist aanwezig is en dat er dus fundamenteel niets te vrezen valt.

[..]

Klaagliederen 3,1-18 moet als anti-psalm uiteraard in zijn context worden gesitueerd. De tekst kwam tot stand tijdens de ballingschap, in een periode waarin Israël zich ten diepste van JHWH verwijderd voelt en zich letterlijk hopeloos waant. Al het vertrouwen waar Psalm 23 van getuigt, is verdwenen. Juist het feit dat Klaagliederen 3,1-18 de woorden en de beeldspraak van Psalm 23 oproept, maakt dit contrast des te scherper.

[..]

Ambivalente gevoelens ten aanzien van God zijn van alle tijden. Daarvan getuigen ook enkele hedendaagse gedichten die geïnspireerd zijn op Psalm 23. We kozen voor drie Nederlandstalige gedichten en één Afrikaans lied. De gedichten van Rutger Kopland en Anton Korteweg vertonen affiniteit met de bijbelse toon in Klaagliederen 3,1-18. Ze vertolken twijfels wanneer het er op aankomt om God ondubbelzinnig positief als onze herder voor te stellen. Het gedicht van Michel van der Plas en het Afrikaanse lied van Koos du Plessis daarentegen klinken positiever. Ze sluiten meer aan bij Psalm 23 door het vertrouwen in God op te roepen, maar laten ook duidelijk een hunkerend verlangen naar vervulling doorklinken.

De volledige versie van dit artikel kan u terugvinden in EZRA Bijbels tijdschrift 18: juni 2013, verkrijgbaar voor €5, inclusief verzending, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra18′.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.