Tussen het kruis en het lege graf: buitenbijbelse verhalen over Jezus’ afdaling naar de hel en opstanding uit de doden

Door Hans Debel in EZRA Bijbels tijdschrift 17: maart 2013

Geselecteerde fragmenten

Stille Zaterdag is een merkwaardige dag in de loop van het liturgische jaar. Terwijl bedrijvige medewerkers het kerkgebouw in gereedheid brengen voor het hoogfeest van Pasen dat we enkele uren later al zullen vieren, is de stilte alomtegenwoordig: er wordt geen eucharistie gevierd, de klokken zwijge, en het kruis van Goede Vrijdag staat nog steeds zichtbaar aanwezig. Ook in de Bijbel heerst de stilte op de sabbat na Jezus’ dood: drie van de vier evangelisten gaan meteen na de graflegging over naar de eerste dag van de week, wanneer de vrouwen het lege graf ontdekken; enkel Matteüs besteedt enkele verzen aan wat zich ‘de volgende dag [..] na de voorbereidingsdag’ afspeelde (Mt 27,62). Toch situeert de apostolische geloofsbelijdenis – het Symbolum Apostolorum, één van twee geloofsbelijdenissen die in de liturgie gebruikt worden – een belangrijke gebeurtenis op deze sabbat, en dit in een kort zinnetje dat ontbreekt in de geloofsgelijdenis van Nicea-Constantinopel: ‘die neergedaald is ter helle’ (descendit ad infernos). In zijn commentaar bij de geloofsbelijdenis stelt de Catechismus van de Rooms-Katholieke Kerk zelfs dat, ook al is deze ‘fase’ zeer beperkt in de tijd, haar ‘werkelijke betekenis’ zich ‘ontzettend ver’ uitstrekt. Hoewel de interpretatie van de weinige bijbelverzen waarop de catechismus zich beroept omstreden is, komt deze traditie over de afdaling van de gestorven Jezus naar het rijk van de doden uiteraard niet uit het niets. Dat blijkt onder meer door de prominente plaats die zij in bepaalde buitenbijbelse of ‘apocriefe evangeliën inneemt.

[..]

Zowel het Evangelie van Nicodemus als het Evangelie van Petrus vullen de stilte van de sabbat na Jezus’ kruisiging op met verhalen die tegemoet komen aan de honger van vrome lezers die meer wilden weten over wat er met Jezus gebeurd was tussen zijn dood en verrijzenis. Tegelijk dienen deze verhalen ook telkens een ander doel: het relaas van Jezus’ afdaling naar het dodenrijk in het Evangelie van Nicodemus verbeeldt op verhalende wijze de theologische probleemkwestie hoe zij die reeds gestorven waren door Jezus konden worden gered, terwijl de majestueuze verrijzenisscène uit het Evangelie van Petrus vooral bedoeld lijkt om lezers ervan te overtuigen dat Jezus werkelijk is opgestaan.

De volledige versie van dit artikel kan u terugvinden in EZRA Bijbels tijdschrift 17: maart 2013, verkrijgbaar voor €5, inclusief verzending, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra17′.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.