De baarmoederlijke liefde van God en mensen. Het Oude Testament over barmhartigheid en rechtvaardigheid

De baarmoederlijke liefde van God en mensen. Het Oude Testament over barmhartigheid en rechtvaardigheid

Door Hans Debel in EZRA Bijbels tijdschrift 31: september 2016

Geselecteerde fragmenten

Het is onthutsend om vast te stellen met welk gemak in bepaalde teksten van het Oude Testament wordt gesproken over de vernietiging van andere volkeren, en hoe vaak de wetten uit de Tora een welbepaalde handeling – waaronder ongehoorzaamheid aan de ouders, aanbidding van andere goden en seksuele betrekkingen tussen twee mannen – met de dood bestraffen. Voorts lijken talrijke profetische teksten het gewelddadige optreden van JHWH tegen het volk te willen rechtvaardigen, terwijl tientallen psalmen God bidden om de vernietiging van vijanden. Reeds tijdens de Oudheid brachten deze teksten sommige lezers in de verleiding te besluiten dat het Oude Testament getuigt van het geloof in een andere god dan de liefdevolle God van het Nieuwe Testament. Een dergelijk besluit houdt echter onvoldoende rekening met de minstens even talrijke passages die de barmhartigheid van God centraal stellen of mensen oproepen tot het daadwerkelijk betonen van barmhartigheid.

[..]

Aldus drukt de profetische literatuur het geloof uit dat JHWH’s barmhartigheid uiteindelijk groter zal blijken dan zijn toorn. Elders in de Hebreeuwse Bijbel staat het geloof in de barmhartigheid van God verwoord in wat omschreven zou kunnen worden als een mini-geloofsbelijdenis: ‘JHWH is een barmhartige en genadige God, lang van neusvleugels en overvloedig in liefde en trouw’ (Ex 34,6) – achter de uitdrukking ‘lang van neusvleugels’, traditioneel weergegeven als ‘lankmoedig’ maar tegenwoordig eerder als ‘geduldig’, gaat de redenering schuil dat woede de neusvleugels doet trillen, waardoor iemand met lange neusvleugels verondersteld werd zich niet snel kwaad te maken. Wellicht niet toevallig duikt deze geloofsbelijdenis op aan het einde van het incident met het gouden stierkalf, waardoor het volk in de woestijn zich, meteen na de bezegeling van het verbond, van JHWH had afgekeerd.

[..]

In het licht van al deze teksten valt de tegenstelling tussen het zogenaamd gewelddadige Oude Testament en het liefdevolle Nieuwe Testament onmogelijk vol te houden. Zoals bepaalde gedeelten van het Oude Testament een beschrijving geven van het slechtste dat mensen elkaar kunnen aandoen, zijn er ook heel wat gedeelten die mensen op hun best laten zien. Ondanks het feit dat de meeste passages waarin het woord ‘barmhartigheid’ voorkomt betrekking hebben op JHWH als een genadige en barmhartige God, die geduldig en groot in liefde is, bevat vooral de profetische literatuur een aantal niet mis te verstane oproepen tot een houding van barmhartigheid tussen mensen onderling, in het bijzonder ten aanzien van de zwakkeren in de samenleving.

Ezra Bijbels tijdschrift 31: september 2016Dit nummer van Ezra – Bijbels tijdschrift is nog steeds verkrijgbaar. Losse nummers zijn bestelbaar voor 6 euro, incl. verzendingskosten, door overschrijving op rekeningnummer BE98 1237 7805 2493 ter attentie van de Vlaamse Bijbelstichting, met vermelding van ‘Ezra31’.

Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.

 

Reacties zijn afgesloten.