Psalmfiches

Dit artikel verscheen in het voormalige VBS-Informatie. In 2009, bij het begin van de 40ste jaargang, kreeg het blad een nieuwe vormgeving. Sindsdien verschijnt het onder de naam Ezra – Bijbels tijdschrift.
→ Bekijk de recentste nummers van Ezra – Bijbels tijdschrift.
 
Leden van de Vlaamse Bijbelstichting krijgen het recentste nummer van EZRA om de drie maanden gratis opgestuurd.
→ Ontdek alle voordelen van het VBS lidmaatschap.

Door Lucas Fiey in VBS-Informatie 1971 nr. 1

Het bidden van de Getijden is de volkstaal betekent niet meteen “beter bidden”. Het gevaar is zelfs niet denkbeeldig dat de religieuze bewogenheid – het gregoriaans eigen – vervalt en er niets voor in de plaats komt. Toch zou het bidden van psalmen in een taal die we steeds als kommunikatie en overdracht van gevoelens aanwenden, ons moeten brengen tot een beter begrijpen van Gods boodschap en tot het zich eigen maken van de Godservaring. Dit eist een diepe geloofshouding. Toch is en blijft het noodzakelijk dat men zich bezint op Gods spreken. Om deze godsdienstige bezinning te bevorderen wordt een veelzijdig werkinstrument aangeboden onder de vorm van een fichesysteem dat het volgende omvat:

Psalmopschriften

Bij het christelijke bidden van de Psalmen heeft men zich eeuwenlang bediend van de Psalmopschriften (tituli) en van de psalmoraties. Deze tituli gaven de hoofdinhoud aan van de Psalm tegen het klankbord van de christelijke volheid. Hier vindt men de vertaling van een eigentijdse bewerking van Psalmopschriften ontleend aan de Bible de Jérusalem.

Letterkundig genre en inhoud

Steeds groter wordt het getal exegeten dat de dichtvorm ziet als de menselijke uitdrukking van Gods spreken tot ons in de Psalmen. Zo ligt het voor de hand dat ook wij deze gedichten in geloof benaderen om op onze beurt binnen te treden in Gods handelen met de mens. Vanuit deze gedachtengang wordt het Letterkundig genre van iedere Psalm aangegeven en de indeling volgens de struktuurelementen van dit genre.

Bronnen en parallelteksten

Daar de Psalmen vooral te zien zijn als het door God geïnspireerd antwoord, ons in de mond gelegd, op de heilsopenbaring, zijn de Bronnen en Parallelteksten van groot belang, te meer daar de Bijbel het best verklaard wordt door de Bijbel zelf. De Bronnen zijn ontleend aan Sabourin, L., “The Psalms, Their origin and meaning”; de hier aangeboden Parallelteksten aan de laatste wetenschappelijke, kritische uitgave van de Vulgaattekst.

Psalmcitaten

Christus – bij Hem is het Psalmboek het meest geciteerd – en de primitieve Kerk hebben de Psalmvroomheid doorleefd. Voor een christelijke interpretatie van het Psalmboek zijn dan ook de N.Testamentische Psalmcitaten uiterst belangrijk. De meer dan honderd expliciete Psalmcitaten in het N.T. worden hier met hun betekenis aangegeven. Daarop volgend de verwijzingen naar de impliciete citaten.

Liturgisch gebruik

Na deze eerder exegetische gegevens volgt het Psalmgebruik op zijn geprivilegiëerde plaats nl. in de Liturgie: Synagoge en Kerk.

Synagoge

In de synagoge waaruit ons kerkelijk Getijden-bidden ontstaan is, sluiten de Psalmen aan bij de Lezingencyclus uit de Wet en de Profeten. Ze vormen het antwoord op de Godsopenbaring in de lezingen vervat. Een poging tot rekonstruktie van dit synagogaal Psalmgebruik is ons welwillend door Ds. Dr. P. Elderenbosch ter beschikking gesteld.

Kerk

Het officieel kerkelijk Psalmgebruik na Vaticanum II kan opgemaakt worden volgens de twee nieuwe uitgaven “Ordo Lectionum Missae” en “Liturgia Horarum”, waarvan de eerste reeds verschenen is.
1. Eucharistie
De “Ordo lectionum Missae” biedt een grotere rijkdom aan Schriftuurteksten dan de lectionaria van vroeger. Na de Schriftlezingen worden Psalmverzen met hun refrein als responsories aangeduid (de z.g. tussenzang).
2. Getijden
“Liturgia horarum” zal richtinggevens wordn in het Psalmgebruik bij de Getijden. Daar het verschijnen van deze uitgave nog lang op zich zal laten wachten, hebben we ons gebaseerd op de voorstudie zoals deze ook gebruikt werden door “Gebeden voor elke dag” en “Prière du temps présent”.

Gebruik van het fichessysteem

Het is duidelijk dat hier veelzijdige hulp geboden wordt.
– om inzicht te verkrijgen in de Psalmen
– om een verantwoorde Psalmkeuze te maken voor Gebedsdiensten
– om het opstellen van Psalmoraties
– om het kiezen van passend Schriftlezingen te vergemakkelijken

Bij de Psalmfiches horen:
A. de uitleg over het gebruik van het systeem
B. de lijst van de gebruikte afkortingen
C. de lijst van de geraadpleegde werken

Om de bruikbaarheid van dit systeem te verhogen worden nog enkele speciale fiches toegevoegd met:
1. de uitleg van de Struktuurelementen van de Psalmen
2. een tabel van alle Psalmen naar hun letterkundig genre
3. een lijst van Psalmen voor de sterk-liturgische Tijden en Feesten
4. de officiële lijst van Afkortingen vn de Bijbelboeken

Deze +- 200 bedrukte fiches zullen rond Pasen verschijnen en zijn te bestellen – indien mogelijk vòòr 15 maart 1971 – bij de Zrs. Benedictinesse, St-Jozefsdreef 1, 3020 Herent (België) voor de prijs van 275 F, porto kosten (en overschrijvingskosten vanuit Nederland) niet inbegrepen.

Br. Lucas Fiey ocso, Westmalle