LUCAS GROLLENBERG, Die moeilijke Paulus… & GIJS BOUWMAN, Paulus en de anderen

Door Frans Van Segbroeck in VBS-Informatie 1979 nr.2

VOORLOPIGE VERSIE

LUCAS GROLLENBERG, Die moeilijke Paulus… (Oekumene, 8e jg., nr.6) Bosch en Keunig, Baarn; Westland, Schoten, 1977, 155 blz., 160 F (3e druk)

GIJS BOUWMAN, Paulus en de anderen (Cahiers voor levensverdieping, 27), Abdij Averbode, 1978, 255 blz., 328 F.

Vele jaren lang werd geklaagd dat er in ons taalgebied haast geen recent publikaties over Paulus te vinden waren die ook een breder publiek konden aanspreken. Die lange windstilte wordt nu plots verbroken door het haast gelijktijdig verschijnen van drie Nederlandse Paulusboeken: Pauluis en de oudste gemeenten (Amsterdam, 1976) van de protestantse Groningse hoogleraar A.F.J. Klijn, en de twee bovengenoemde publikaties.

Lucas Grollenberg is een Nederlands Dominicaan die sedert jaren een verdiende faam geniet, tot ver buiten de grenzen van ons taalgebied, als deskundig exegeet die op een boeiende wijze de resultaten van de bijbelwetenschap toegankelijk maakt voor een niet-gespecialiseerd publiek. Zijn “Atlas van de Bijbel” is in vele talen vertaald. “Nieuwe kijk op het oude boek” wordt regelmatig herdrukt. Recenter is zijn boekje “Jezus, weg naar hoopvol samenleven” (reeds 8 herdrukken), verschenen in de reeks Oekumene. In dezelfde reeks verschijnt nu een soortgelijk boekje gewijd aan Paulus. Het is gegroeid uit de bijeenkomsten van bijbelgroepen en het boekje draagt er de sporen van. Het is zeer eenvoduig geschreven met grote aandacht voor de verstaanbaarheid. De auteur is erin geslaagd in weinige bladzijden een begrijpelijk schets te geven van de persoon van Paulus en zijn missie-activiteit. Ook zijn brieven worden bondig voorgesteld. Uiteraard gaat het slechts om een schets. Het kon moeilijk anders. Maar soms betreurt men toch een te vlotte afhandeling van ingewikkelde problemen en het ongenuanceerd poneren van betwitbare hypothesen. Het zijn nadelen die inherent zijn aan het genre. Veel wordt goed gemaakt door de warme sypathie van de auteur voor de figuur van Paulus. Voor een eerste kennismaking met de moeilijke Paulus kan men zich moeilijk een vlotter en boeider gids voorstellen.

Gijs Bouwman, s.v.d., is professor in de exegese van het Nieuwe Testament aan de Theologische Faculteit van Tilburg. In 1968 raakte hij bekend door zijn studie over Lucas en de Handelingen: “De derde nachtwake”. Daarin probeert hij aan te tonen dat Lucas eerst de Handelingen van de Apostelen schreef en daarna pas zijn evangelie. Voor en na echter publiceerde Bouwman een reeks degelijke commentaren op enkele Paulusbrieven: Filippenzen (1965), Kolossenzen en Filemon (1972) en Efeziërs (1974). Dit wetenschappelijk werk verhinderde de auteur niet regelmatig exegetische commentaartjes te schrijven op de zondagsevangeliën ten gerieve van de predikanten. Een groot deel daarvan werd gebundeld en uitgegeven onder de titel: “Met Lucas op weg” (Averbode, 1976).

In zijn “Paulus en de anderen” wil Bouwman de figuur van Paulus belichten zoals die gezien werd door anderen dan hijzelf, vooral door Lucas, en zoals hij reageerde op anderen, medespelers en tegenstanders. Terwille van die anderen moest Paulus zijn stellingen vaak relativeren en nuanceren, betoogt de auteur. Dit verklaart voor een groot deel de verschillen tussen de Paulus van de brieven en de Paulus van de Handelingen. Het boek volgt op de voet de ontwikkeling van Paulus, van overtuigd Farizeeër tot even overtuigd aanhanger van Jezus Christus. De geestelijke groei van Paulus wordt aandachtig bestudeerd en de inhoud van de brieven krijgt grote aandacht. De auteur weet waarover hij schrijft. De wetenschappelijke achtergrond is overal aanwezig, zonder nochtans de helderheid van de uiteenzetting te schaden. Een (beperkt) aantal noten naar bijbel plaatsen, vooral naar de brieven van de apostel, zodat de lezing van het boek tevens een zoektocht wordt in de paulinische brieven. En dit is niet de geringste verdienste van dit boek. “Paulus en de anderen” zal zeer goede diensten bewijzen aan ieder die de intrigerende persoonlijkheid van de grote apostel beter wil kennen en die niet terugschrikt voor een zekere inspanning. Tegelijkertijd is het boek een degelijk inleiding op de brieven van Paulus en een boeiende kennismaking met de bewogen beginjaren van het christendom en de christelijke theologie.